Tại trại giam, số phạm nhân phạm tội do nghiện ma túy đang chấp hành án chiếm tới hơn 50% tổng số phạm nhân. Qua câu chuyện với một phạm nhân đang xem tập tài liệu về phòng, chống HIV/AIDS, tôi được biết anh là Tòng Văn Trưởng, dân tộc Thái, quê ở bản Huổi Hin (Búng Bánh, Sốp Cộp, Sơn La). Anh Trưởng hiện là phạm nhân đội sản xuất rau xanh của trại. Do nghiện ma túy nặng nên khi còn ở gia đình, anh đã phải bán dần tài sản trong nhà, thậm chí bán hết cả trâu, bò mà vẫn chưa thỏa mãn cơn nghiện.

Khi anh vào trại giam thì gia đình cũng khánh kiệt vì bao nhiêu tiền của đã bị anh đem đánh đổi lấy ma túy. Anh Trưởng cho biết, lúc mới vào trại giam, anh thường xuyên bị những cơn thèm ma túy hành hạ đến mất ăn, mất ngủ. Cộng với do nghiện ma túy đã lâu, thể lực bị suy kiệt nghiêm trọng nên mới cầm cuốc xới được vài ba chục nhát, người anh đã toát mồ hôi hột, hoa mắt, chân tay rụng rời vì kiệt sức và thèm... ma túy. Ðược đưa vào diện cai nghiện ma túy, anh Trưởng mừng lắm. Song các loại thuốc titecsin, aminazin và các loại thuốc hỗ trợ khác đã làm anh mệt lử, không muốn ăn cả cháo. Ðến ngày cai nghiện thứ hai, sau khi uống thuốc, anh Trưởng bị nôn oẹ, người co giật, tím tái khiến Ban giám thị và những người tham gia cai nghiện rất lo lắng! Nhờ được cấp cứu kịp thời, anh Trưởng đã qua cơn nguy kịch. Rồi sức khỏe của anh hồi phục dần.

Ngoài việc động viên cán bộ, chiến sĩ và Hội đồng tự quản phạm nhân tận tâm chăm sóc người cai nghiện, bản thân Thượng tá Bùi Xuân Huấn, Trung tá Trần Văn Trung (Phó giám thị) đã thường xuyên bám sát Trung tâm cai nghiện, chỉ đạo điều trị, cấp cứu kịp thời những trường hợp biến chứng xấu. Các anh cũng là những người trực tiếp pha sữa, bón từng thìa cháo thịt, động viên người cai nghiện cố gắng ăn hết khẩu phần. Ngoài tiền điều trị, thuốc men, hằng ngày, mỗi phạm nhân cai nghiện còn được bồi dưỡng thêm vào suất ăn 10 nghìn đồng để họ sớm phục hồi thể lực. Sau thời gian cai nghiện, phạm nhân còn được nghỉ ngơi, tập luyện nhẹ tại chỗ 20 ngày để phục hồi sức khỏe. Chính sự quan tâm, chăm sóc tận tâm này đã giúp phạm nhân quyết tâm cai nghiện, cố gắng ăn uống, tập luyện để sớm hồi phục sức khỏe.

Từ năm 1997 đến nay, Trại giam Yên Hạ đã tổ chức cai nghiện cho 2.172 phạm nhân, nhưng chưa để xảy ra trường hợp đáng tiếc nào. Phạm nhân Thào A Ly, dân tộc H'Mông trước khi nhập trại cũng là một "con nghiện" heroin nặng. Khi còn ở gia đình, A Ly đã bán sáu con trâu, tám con bò và toàn bộ tài sản của gia đình để sử dụng vào việc hút hít. Trước khi được đưa vào Trung tâm cai nghiện của trại giam, mỗi khi đến cơn thèm heroin, A Ly vật vã rất khổ sở. A Ly suy kiệt đến mức cứ có gió to là anh lại ngã dúi, ngã dụi. Rơi vào hoàn cảnh này, A Ly nghĩ rằng anh khó thoát khỏi cái chết! Nào ngờ sau khi cai nghiện, được chăm sóc sức khỏe chu đáo, A Ly không những thoát khỏi lưỡi hái của tử thần mà cơ thể còn tăng được 5kg. A Ly vui vẻ cho tôi biết: "Từ khi được cai nghiện ma túy, sức khỏe của tôi hồi phục dần, năng suất lao động đều đạt loại khá trở lên. Tôi không chỉ yên tâm mà còn quyết tâm lao động, cải tạo tốt để sớm hoàn lương!".

Trong câu chuyện, anh Tòng Văn Trưởng cho biết nhận được thư của anh báo tin về việc được Trại giam Yên Hạ tổ chức cai nghiện ma túy có kết quả, sức khỏe hồi phục và yên tâm cải tạo tiến bộ, chị Tòng Thị Hưởng vội đến thăm chồng xem thực hư thế nào. Chị Hưởng xúc động không cầm được nước mắt. Chị bộc bạch với Thượng tá Bùi Xuân Huấn: "Tôi cứ nghĩ cuộc đời anh ấy thế là bỏ đi! Nào ngờ vào trại giam, anh ấy đã được cai nghiện ma túy, cố gắng cải tạo tiến bộ. Gia đình tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới cán bộ, chiến sĩ Trại giam Yên Hạ, những người đã hết lòng vì sự tiến bộ của phạm nhân...!".