Chậm bộc lộ triệu chứng

Tại khoa Chỉnh hình (Bệnh viện Nhi T.Ư), rất nhiều bệnh nhi có biểu hiện bệnh giống nhau do dáng đi, cử động khác nhiều so với những đứa trẻ bình thường. PGS-TS Nguyễn Ngọc Hưng, trưởng khoa Chỉnh hình, cho biết, các em phải chịu hậu quả của việc tiêm kháng sinh trong cơ (bắp).

Riêng tỉnh Sơn La có gần 200 trẻ có chung căn bệnh mà các nhà khoa học gọi là Xơ hóa cơ sau tiêm kháng sinh trong cơ. Theo PGS-TS Hưng, ít nhất phải 6 tháng sau khi tiêm kháng sinh trong cơ, bệnh nhân mới xuất hiện các biểu hiện của bệnh. Thậm chí, có người phải nhiều năm sau mới bị phát bệnh. Vì thế, việc phát hiện bệnh để điều trị kịp thời rất khó khăn.

Vẫn theo TS Nguyễn Ngọc Hưng, tiêm kháng sinh trong cơ gây nên tình trạng xơ hóa cơ ở bất cứ cơ nào được tiêm. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) từng cảnh báo từ năm 1961 nguyên nhân này, nguyên nhân gây xơ hóa cơ do bị tiêm kháng sinh vào cơ. Tại Việt Nam, năm 1985 hậu quả của việc tiêm kháng sinh trong cơ cũng được cảnh báo. Tuy nhiên, sau 20 năm, số bệnh nhân là nạn nhân của chứng bệnh này vẫn rất nhiều.

Trong trường hợp không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn tới giảm khả năng, giảm chức năng của chi, khả năng hòa nhập với cộng đồng gặp nhiều khó khăn. Biến chứng sau xơ hóa cơ khá nặng nề và phải điều trị phẫu thuật những biến chứng này rất phức tạp và nguy hiểm. Hơn nữa, phục hồi chức năng sau phẫu thuật cũng là điều không đơn giản.

Tại khoa Chỉnh hình, rất nhiều bệnh nhi bị xơ hóa cơ tứ đùi gây nên tình trạng co duỗi khớp gối. Nếu không được điều trị co duỗi khớp gối kịp thời theo thời gian sẽ gây nên co duỗi khớp gối ưỡn khiến cho đầu dưới xương đùi, đầu trên xương chầy bị thưa loãng, dễ gây gẫy xương. Với co duỗi khớp gối xương bánh chè, không điều trị nhanh gây nên bằng bẹt đầu lồi cầu ngoài xương đùi và tình trạng góc gối mở về phía trước.

Khó phát hiện

Bệnh lý xơ hóa cơ thông thường hay gặp với co duỗi khớp gối, có thể chẩn đoán được tại các cơ sở ngoại khoa. Tuy nhiên, cán bộ y tế tuyến cơ sở nhiều địa phương thường nhầm cứng duỗi khớp gối có ưỡn với bệnh sai khớp gối bẩm sinh, nhầm bệnh sai khớp gối có sai khớp xương bánh chè với sai khớp xương bánh chè bẩm sinh, nhầm bệnh co cứng cố định giang vai hoặc sai khớp vai do xơ hóa cơ Delta với bệnh xương bả vai cao bẩm sinh.

Những trường hợp bị xơ hóa cơ Delta, nếu không được phát hiện và phẫu thuật kịp thời sẽ bị gây nên tình trạng sai khớp vai. Đặc biệt, tiêm kháng sinh trong cơ Delta nhiều lần sẽ làm xơ hóa cơ và biến dạng giang khớp vai. Xơ hóa cơ thường gặp nhất ở tuổi sơ sinh hoặc trẻ trong độ tuổi bú mẹ. Đối với cơ Delta, không chỉ thấy ở trẻ em mà với người lớn cũng có thể gặp nếu tiêm kháng sinh vào trong cơ. Trong ba năm gần đây, xuất hiện nhiều bệnh nhi bị xơ hóa cơ Delta, ảnh hưởng đến chức năng của xương bả vai.

Khó chữa

Tại khoa Chỉnh hình, mỗi tuần các bác sĩ phẫu thuật cho 20 bệnh nhi bị xơ hóa cơ do tiêm kháng sinh trong cơ. Cả khoa chỉ có 25 giường bệnh nhưng đang có tới 59 bệnh nhi điều trị. Chi phí cho mỗi ca phẫu thuật khoảng 5-7 triệu đồng.

Theo bác sĩ Nguyễn Ngọc Hưng, cả nước có hàng nghìn trẻ em bị xơ hóa cơ do tiêm kháng sinh trong cơ. Đặc biệt trong đó nổi lên là hai địa phương Sơn La và Hà Tĩnh với hàng trăm trẻ em mỗi tỉnh. Chỉ riêng huyện Hưng Nguyên (tỉnh Hà Tĩnh) có tới 200 cháu bị xơ hóa cơ sau tiêm kháng sinh.

Nếu chẩn đoán nhầm sẽ áp dụng nhầm kỹ thuật dẫn tới thất bại trong phẫu thuật điều trị. Hiện nay, chưa có một kỹ thuật phẫu thuật nào dành riêng cho bệnh lý xơ hóa cơ sau tiêm kháng sinh trong cơ. Nhiều bệnh nhi bị cứng duỗi khớp gối từ sơ sinh nhưng đến khi trẻ tập đi gia đình mới phát hiện thấy khớp gối bị cứng.

Bác sĩ Hưng cho biết các trường đại học, cao đẳng, trung cấp về y tế khi giảng dạy cho sinh viên vẫn dạy cách tiêm kháng sinh theo vào cơ. Vì thế, nhiều cán bộ y tế tuyến dưới vẫn áp dụng phương pháp tiêm này cho bệnh nhân mà không lường tới biến chứng sau này. WHO khuyên các bác sĩ nên tiêm kháng sinh theo đường tĩnh mạch để tránh hậu quả đáng tiếc. Tuy nhiên do tiêm theo đường tĩnh mạch khó, dễ xảy ra tai biến nên nhiều cán bộ y tế nước ta không thực hiện theo khuyến cáo.