Bệnh còn có tên là gầy sút mệt nhọc, biểu hiện là giảm cân do rối loạn chuyển hóa hoặc tiêu hóa, rối loạn nội tiết, hoặc do các yếu tố về tâm lý. Bệnh nhân thường gầy sút kèm theo thiếu hụt protein.

Gầy bệnh lý thứ phát

Các nguyên nhân gây bệnh gồm:

Các rối loạn chuyển hóa và tiêu hóa: Gầy sút bởi thiếu hụt dinh dưỡng do tăng dị hóa, gây gầy mạn tính, căn nguyên gồm: ung thư, nhiễm trùng nặng, bệnh hệ thống; kém hấp thu (thường nặng hơn do chán ăn), viêm tụy, bệnh Crohn, tắc mật, giun sán, lỵ amib…

Các yếu tố nội tiết: Đái tháo đường không điều trị hoặc điều trị không tốt, ăn kiêng quá mức; cường giáp trạng (bệnh basedow); suy thượng thận; u tủy thượng thận (phéochromocytome).

Các yếu tố tâm lý: Chán ăn ở trẻ bú mẹ và trẻ nhỏ; chán ăn tinh thần; chán ăn ở người cao tuổi do mất răng; chán ăn liên tiếp do xung đột tâm lý, tình cảm.

Các yếu tố do thầy thuốc gây ra: Do điều trị béo phì không đúng, thực hiện chế độ ăn kiêng quá mức (nhịn ăn hoàn toàn, khẩu phần thiếu cân đối), uống thuốc (thuốc gây chán ăn, amphetamine, lợi tiểu); can thiệp phẫu thuật (cắt dạ dày, nối tắt dạ dày ruột gây gầy sút bởi hội chứng kém hấp thu).

Suy dinh dưỡng protein

Bệnh có hậu quả tức thì là phá hoại tất cả các chức năng, thay đổi khả năng chống lại nhiễm khuẩn và làm chậm quá trình lành sẹo. Nguyên nhân là sự giảm cung cấp, giảm hấp thu hoặc do mất quá nhiều các chất dịch.

Do giảm cung cấp: Nhai khó khăn, rối loạn nuốt, thức ăn qua thực quản khó khăn (tổn thương thực quản); buồn nôn và nôn do tổn thương gan - mật, tổn thương màng bụng, suy thận; tổn thương thần kinh do u, xơ cứng bì từng mảng; bệnh làm tăng dị hóa cường giáp, ung thư, bệnh máu ác tính.

Do giảm hấp thu: Thứ phát do tổn thương đường tiêu hóa, có thể xảy ra với tất cả các nhóm thức ăn hoặc chỉ với một loại thức ăn nào đó; kém hấp thu do viêm thực quản có chít hẹp, viêm tụy, xơ gan, bệnh Crohn, viêm trực tràng chảy máu.

Suy dinh dưỡng do thất thoát: Chủ yếu là do đi ngoài mạn tính phân mỡ và phân có protein, hậu quả của rối loạn hấp thu; bỏng nặng cũng là nguyên nhân gây suy dinh dưỡng protein nhanh chóng.

Để khắc phục các chứng gầy trên, cần điều trị căn nguyên gây suy dinh dưỡng như bệnh đường tiêu hóa, đái tháo đường... Chú ý về dinh dưỡng khi mắc các bệnh cấp tính. Chủ yếu nuôi bằng đường tiêu hóa (ăn uống hoặc cho ăn ống thông), thực đơn do chuyên viên dinh dưỡng thiết lập. Trường hợp không nuôi được bằng đường tiêu hóa, cần phải nuôi qua đường tĩnh mạch.

(Theo Sức Khỏe & Đời Sống)