Bài 2: Từ các vụ án hoàn thuế GTGT ở Lạng Sơn: Doanh nghiệp thật, hoạt động ảo

Dù các cơ quan chức năng chưa phát hiện doanh nghiệp (DN) "ma" ở Lạng Sơn, nhưng các hoạt động ảo của doanh nghiệp nhà nước (DNNN) trên địa bàn thì muôn hình vạn trạng, trong đó thủ đoạn là "cộng tác" với DN ma hoàn thiện hồ sơ khống để rút tiền hoàn thuế giá trị gia tăng (GTGT) đã trở thành "phương châm" của khá nhiều DN trong những năm qua.

Qua các vụ án liên quan đến hoàn thuế GTGT đã được điều tra ở Lạng Sơn cho thấy, hậu quả của các vụ án do các DN để lại là hết sức nghiêm trọng. Nó ảnh hưởng lớn đến không chỉ đối với ngân sách nhà nước, đối với tài chính của DN, mà nó còn để lại hậu quả với ngân hàng cho vay, việc làm cho người lao động... tất cả đều do hoạt động ảo của DN tạo nên. Thí dụ, Công ty vật tư tổng hợp (VTTH) tỉnh Lạng Sơn là DNNN chủ yếu hoạt động kinh doanh XNK. Ngoài hình thức kinh doanh tập trung do Công ty trực tiếp thực hiện, Công ty còn thực hiện cơ chế giao khoán cho cá nhân là nhân viên của Công ty. Với hình thức này, mỗi cá nhân nhận khoán phải nộp về Công ty 0,3% giá trị tiền hàng ghi trên hoá đơn (chưa tính thuế). Để đạt được mức khoán này, Công ty hỗ trợ các cá nhân nhận khoán về mặt thủ tục giấy tờ giao dịch hoặc hỗ trợ cho vay vốn nếu có yêu cầu. Và đúng thời điểm Luật thuế GTGT ban hành, Công ty đã "nhanh nhạy" ra cơ chế mở.

Nhờ biết "lách luật", ba cán bộ của Công ty và có sự giúp đỡ đắc lực của Công ty đã thực hiện làm thủ tục mua bán, xuất khống các mặt hàng cá xô khô, cá ngựa khô, mực khô, long nhãn, phế liệu tơ tằm với số lượng 1.107.462 tấn, trị giá 142,7 tỷ đồng. Kết quả, thông qua Công ty VTTH Lạng Sơn, các đối tượng trên lập hồ sơ xin hoàn thuế với tổng số tiền hoàn thuế GTGT là 11,7 tỷ đồng. Cục Thuế Lạng Sơn đã cho hoàn thuế 10,2 tỷ đồng.

Để có số tiền hoàn thuế trên, họ thông qua tư cách pháp nhân của Công ty VTTH Lạng Sơn để "ký kết" với 9 Công ty TNHH khác nằm rải rác trong cả nước. Và khâu cuối cùng là phải có "hợp đồng ngoại" thì đều được Công ty VTTH Lạng Sơn thực hiện khống với Công ty khai khoáng luyện kim Quảng Đông, Trung Quốc (một công ty không liên quan đến mua bán hàng nông, hải sản); Công ty biên mậu thuỷ khẩu Long Châu... Kết quả là...

Tương tự, một DNNN khác cũng bị "dính" là Chi nhánh Công ty xây lắp thương mại I (thuộc Bộ Thương mại) đặt trụ sở tại TP.Lạng Sơn (Lạng Sơn) do Hoàng Hồng Hải - nguyên Phó giám đốc chi nhánh - phụ trách kinh doanh đã móc nối với 14 Công ty TNHH chủ yếu ở các tỉnh phía nam tiến hành ký 32 hợp đồng để các Công ty trên hoàn tất 269 bộ hoá đơn GTGT, bán khống hàng hoá nông, hải sản với tổng giá trị hơn 143,6 tỷ đồng. Sau khi ký kết hợp đồng xuất khẩu khống số hàng trên cho các Công ty phía Trung Quốc, Hải chỉ đạo các bị cáo khác làm thủ tục đề nghị Cục Thuế tỉnh Lạng Sơn cho hoàn thuế GTGT, chiếm đoạt hơn 7,3 tỷ đồng chia nhau.

"Cơn lốc" hoàn thuế VAT đi qua địa bàn Lạng Sơn đã làm cho hàng chục DN, hàng trăm cá nhân trong và ngoài tỉnh rơi vào cảnh phạm pháp, điêu đứng vì tội "lừa đảo, chiếm đoạt tài sản", tội "hối lộ và nhận hối lộ", tội "thiếu trách nhiệm, gây hậu quả nghiêm trọng".

Trước hết, các DNNN tại Lạng Sơn ít nhiều đều bị cuốn theo dòng chảy "hoàn thuế GTGT". Cho đến thời điểm này, vụ nhiều nhất cũng đã rút tiền hoàn thuế hàng chục tỷ đồng và vụ thấp nhất cũng đã rút 7,3 tỷ đồng chia nhau và để... hối lộ. Trong khi thực hiện những phi vụ khuất tất của DN, các giám đốc, Pgiám đốc đến kế toán, trưởng phòng và một số nhân viên của DN đã phải "bày mưu, tính kế" khiến các hoạt động của Công ty trở nên bí ẩn; ngay cả lượng vốn lưu động của đơn vị đến nguồn vay ngân hàng cũng trở nên bí hiểm. Sau khi Công ty thường xuyên có "giấy mời" từ địa chỉ 40 Hàng Bài, Hà Nội (trụ sở Tổng cục Cảnh sát), thì lãnh đạo Công ty chỉ lo tìm cách chống đỡ, còn Công ty "trôi" về đâu thì... mặc kệ.

Đáng lưu ý, những người hiểu biết về pháp luật và thường là "mắt xích" quan trọng của vụ án đã sớm cao chạy xa bay, nên đã gây rất nhiều khó khăn cho công tác điều tra và luận tội kẻ đứng trước vành móng ngựa. Hơn nữa, các vụ án về hoàn thuế GTGT liên quan đến rất nhiều DN trong nước và nước ngoài, vì vậy, công tác điều tra kéo dài. Vì vậy, có vụ án hoàn thuế GTGT đã có quyết định khởi tố cách đây ba năm, mà đến nay chưa thể hoàn chỉnh hồ sơ vụ án.

Hậu quả lớn hơn là, Lạng Sơn có 8 DNNN thì cả 8 đều "dính" vào guồng hoàn thuế GTGT. Chính vì vậy, lộ trình chuyển đổi, sắp xếp lại DN để phát triển chậm nhiều so với kế hoạch đã đặt ra, do đội ngũ cán bộ quản lý điều hành của DN bị "vướng" vào GTGT đã làm DN mất phương hướng hoạt động trong thời gian dài; hoạt động sản xuất kinh doanh cầm chừng, lúng túng, mất khả năng cạnh tranh trên thương trường.

Còn người lao động trong các DN này rất hoang mang, nên thường tự cứu mình bằng nhiều hình thức, trong đó hình thức tự nghỉ việc là giải pháp được áp dụng nhiều nhất.

* Bài 1: Gần như vụ án kinh tế nào cũng dính đến doanh nghiệp ma