Câu hỏi trên tưởng như khó, nhưng thực ra lại rất dễ có câu trả lời. Thực tế thời gian gần đây, qua các vụ án mua bán, tàng trữ, vận chuyển và sử dụng trái phép chất ma túy mà cơ quan chức năng, nhất là lực lượng công an - được xem là chủ công, nòng cốt trong cuộc chiến chống tội phạm và tệ nạn ma túy tại Đà Nẵng điều tra, khám phá thành công là minh chứng cụ thể, rõ ràng nhất.

"Trẻ hóa" người nghiện

Theo Đội Tham mưu - Tổng hợp (Phòng Cảnh sát phòng chống ma túy- CATP Đà Nẵng), hiện nay tội phạm về ma túy ngày càng diễn biến phức tạp và tinh vi. Trong xu thế công nghệ, kinh tế và mạng xã hội phát triển hiện nay thì tội phạm sản xuất, buôn bán và tổ chức sử dụng ma túy ngày càng trẻ hóa, trong đó không ít đối tượng là học sinh, sinh viên... Qua công tác quản lý địa bàn, đấu tranh, phòng chống, cho thấy tội phạm ma túy tại thành phố thời gian qua diễn biến phức tạp, bên cạnh đó, tình hình người nghiện ma túy cũng có xu hướng gia tăng, người sử dụng tập trung độ tuổi thanh niên, chiếm tỷ lệ 91% và có xu hướng trẻ hóa, thời gian gần đây nổi lên tình trạng thanh thiếu niên sử dụng, mua bán loại ma túy mới có tên gọi Cỏ Mỹ, đây cũng là một trong những nguy cơ làm phát sinh người nghiện và tội phạm ma túy trên địa bàn.

Theo thống kê, năm 2016, CATP Đà Nẵng đã phát hiện, xử lý 33 học sinh, sinh viên liên quan đến ma túy (21 sinh viên, 12 học sinh); trong đó, khởi tố tội tàng trữ, mua bán trái phép chất ma túy 3 trường hợp, lập hồ sơ đề nghị đưa đi tập trung cai nghiện bắt buộc 2 trường hợp, xử phạt hành chính 28 trường hợp. Năm 2017, Công an các đơn vị, địa phương phát hiện xử lý 11 học sinh, sinh viên liên quan đến ma túy. Một vấn đề khác đáng quan tâm, đó là tình hình sử dụng trái phép chất ma túy cũng có dấu hiệu gia tăng so với cùng kỳ, trong đó số người ngoài thành phố nhiều hơn 406 trường hợp (tăng 16,75%). Tình trạng lợi dụng quán bar, karaoke và dịch vụ lưu trú để sử dụng trái phép chất ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp. Công an các đơn vị, địa phương phát hiện, xử lý 44 vụ, 221 trường hợp (tăng 22,4%); đáng chú ý là tình trạng thanh thiếu niên vừa thức đêm chơi game vừa sử dụng ma túy tại các điểm kinh doanh internet xảy ra 5 vụ, tiềm ẩn nguy cơ phức tạp.

Trước đây, tình trạng người nghiện bị loạn thần do việc sử dụng ma túy đá gây ra, thì nay, việc sử dụng ngày càng phổ biến loại ma túy "cỏ Mỹ" chứa nhiều chất ma túy mới, làm gia tăng nguy cơ người nghiện bị loạn thần, hiện Công an các địa phương đang theo dõi chặt chẽ 104 trường hợp.  Và trong năm qua, toàn lực lượng đã tiến hành kiểm tra, phát hiện, xử lý 2.835 trường hợp, trong đó đề nghị áp dụng biện pháp tập trung cai nghiện 587 trường hợp; áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường 228 trường hợp và phạt tiền 1.753 trường hợp.

Nhóm thanh thiếu niên mua ma túy của đối tượng trong chuyên án mua bán trái phép chất ma túy bị trinh sát Phòng Cảnh sát phòng chống ma túy bắt quả tang

Một số thanh thiếu niên cho rằng sử dụng ma túy "đá", thuốc lắc không gây nghiện nên đã tái sử dụng trong những lần sau

Nhận thức lệch lạc về ma túy

Trong bản báo cáo của Phòng Cảnh sát phòng chống ma túy CATP có nêu, thực tế cho thấy những năm trước đây, người nghiện thường sử dụng ma túy truyền thống là heroin, thuốc phiện... Những người sử dụng ma túy truyền thống có biểu hiện nghiện rõ ràng như mệt mỏi, bệ rạc, suy giảm về thể trạng, trí óc. Đây là những dấu hiệu nghiện dễ bị người khác nhận thấy; hơn nữa muốn sử dụng cũng cần phải có các dụng cụ "đi kèm" nên thời gian gần đây, người sử dụng, nhất là giới trẻ có xu hướng chuyển sang dùng ma túy tổng hợp, phổ thông nhất là ma túy đá (methamphetamine), thuốc lắc (MDMA), ketamine, "cỏ Mỹ"... Có thể thấy, ma túy tổng hợp có sức hút đặc biệt, không gây mức độ lệ thuộc mạnh từng giờ, từng phút mà có thể kéo dài khoảng cách giữa các lần sử dụng hàng tuần, hàng tháng mà không lên cơn nghiện, vật thuốc như các loại ma túy truyền thống. Đa số giới trẻ lầm tưởng cỏ Mỹ, thuốc lắc, đá... không phải là ma túy, không gây nghiện nên mất cảnh giác và dễ dàng bị dụ dỗ, lôi kéo và tái sử dụng nhiều lần.

Từng nhiều lần tiếp xúc với các đối tượng sử dụng trái phép chất ma túy bị cơ quan Công an phát hiện, xử lý, điều mà người viết nhận thấy nhất là đa số các đối tượng chưa nhận thức đúng đắn về các chất ma túy và tác hại của ma túy đối với cơ thể. Nhiều người tâm sự, họ sử dụng thuốc lắc, ma túy tổng hợp vì sĩ diện, muốn thể hiện bản thân trước bạn bè. Một số khác tự cho rằng phải cắn kẹo, hút cỏ, đập đá mới thể hiện đẳng cấp dân chơi. Số khác sử dụng lần đầu thấy cảm giác hưng phấn kéo dài trong các cuộc vui, tiệc tùng, sinh nhật mà không lên cơn nghiện, thèm như heroin nên nghĩ rằng nó không có hại và tái sử dụng trong những lần sau.

Theo nghiên cứu của Bệnh viện Tâm thần Trung ương, ma túy tổng hợp có tác hại rất mạnh tới thần kinh, não bộ người sử dụng dẫn tới các bệnh giảm trí nhớ, tiếp thu và phản xạ thông tin chậm. Người nghiện, thường xuyên sử dụng rất dễ dẫn tới các bệnh về tâm thần. Hiện nay ở Việt Nam chưa có phác đồ cụ thể để điều trị các chứng bệnh do ma túy tổng hợp gây ra. Do đó, để hạn chế người sử dụng ma túy thì yếu tố giáo dục nhận thức về bản chất, tác hại của ma túy cho thanh thiếu niên là tiên quyết để chính họ hiểu rõ bản chất, tự bảo vệ bản thân trước những cám dỗ. Kiến thức về ma túy cũng cần được đưa vào giảng dạy thành môn học trong các trường kèm những kỹ năng sống khác.

Theo CAĐN