''Quên" là một bệnh lý thường gặp ở xã hội hiện đạåi. Khác với sự ''quên'' bình thường, thường gặp ở những người cao tuổi, ''quên'' do sa sút trí tuệ (SSTT)- suy giảm trí nhớ gần – xuất hiện ở những người còn khá trẻ (35 tuổi trở lên).

Nguyên nhân là do tai biến mạch máu não, Alzheimer và những nguyên nhân khác rất khó xác định. Điểm đặc trưng của bệnh SSTT là suy giảm nhận thức xảy ra trong tình trạng ý thức vẫn bình thường và không phải là những biểu hiện cấp hay bán cấp của những rối loạn nhận thức... Và khi bị SSTT hoàn toàn, người bệnh có thể sẽ tử vong chỉ vì một căn bệnh nhiễm trùng thông thường: da hô hấp, đường tiểu.

Tại TPHCM, từ tháng 9-2004, một phòng khám chuyên khoa về SSTT đã ra đời tại Bệnh viện (BV) Nguyễn Trãi. Mới hoạt động gần 3 tháng nhưng phòng khám đã tiếp nhận hơn 100 trường hợp suy giảm trí nhớ từ 35-60 tuổi và 40 trường hợp SSTT trên 70 tuổi. Chiều 8-12-2004, phòng khám SSTT- BV Nguyễn Trãi đã tiếp nhận gần 20 trường hợp SSTT, phần lớn là phụ nữ. Chị Ng.Th.H., 43 tuổi, kể: ''Tôi là giám đốc một doanh nghiệp, tính tình quyết đoán nhưng cư xử với nhân viên rất điềm đạm. Gần đây, mọi người trong công ty thường than phiền tôi đã trở thành một người khác: Liên tục thay đổi ý kiến khiến công việc rối tung. Bản thân tôi cũng thấy bất thường: khó ngủ, hay quên và rất dễ cáu gắt, nóng giận... Cho là bị stress vì áp lực của công việc, tôi đã dành thời gian tập luyện thể dục, thư giãn... nhưng tình hình vẫn không mấy cải thiện''.

Chị Huỳnh Kim Anh, 51 tuổi - Việt kiều Pháp, cũng xác định tình trạng đó rất giống với mình. Chị cho biết: ''Tôi thậm chí còn quên cả những câu mình vừa mới nói, lặp đi lặp lại câu này nhiều lần trong vài phút mà không biết mình nói gì. Đôi khi muốn nói cái cà-vạt, tôi nghĩ mãi không ra và phải tìm từ khác để mô tả một vật quấn quanh cổ áo. Hay quên nên tôi rất khó khăn trong công việc hằng ngày: lái xe, giữ tiền, nấu ăn... Mộåt người bạn giới thiệu tại TPHCM có nơi điều trị bệnh này, nên tôi về nước để trị bệnh. Đến nay, trí nhớ của tôi đã khá lên rất nhiều...''.

ThS - B.S Phan Hữu Phước-Trưởng Khoa Lão BV Nguyễn Trải, cho biết: “Khi tình trạng quên đã kéo dài, người bệnh mới tìm đến đây. Lúc đó, bệnh đã ảnh hưởng đến hoạt động sống hằng ngày. Bệnh ''quên'' mà họ đã trải qua là do SSTT. Giai đoạn sớm của SSTT là làm giảm trí nhớ gần. SSTT giai đoạn sớm, người bệnh sẽ thấy mình “quên'' những chuyện vừa mới xảy ra nhưng lại nhớ rất tốt những chuyện đã lâu. Mọi hoạt động xã hội của người SSTT giai đoạn này không bị ảnh hưởng nhiều nên họ không nghĩ là mình có bệnh. Chính mọi người xung quanh sẽ giúp người bệnh nhận ra những thay đổi về tính tình,

những rối loạn cảm xúc, hành vi nơi họ''.

Sự ổn định trí tuệ của người SSTT khá mỏng manh, nên trong những tình huống khó khăn hay bức xúc, nếu không được can thiệp kịp thời, sự suy giảm trí tuệ sẽ nặng dần lên. SSTT từ giai đoạn sớm chuyển sang giai đoạn trung bình thì khả năng thực hiện những công việc hằng ngày, như: tắm rửa, thay quần áo, vệ sinh cá nhân của người bệnh đã bị suy giảm. Người bệnh cũng không thể nhớ được những thông tin mới và mất khả năng định hướng về không gian, thời gian. Những tai biến do sự nhầm lẫn này sẽ làm giảm sự phán đoán và làm tăng nguy cơ té ngã. Sang giai đoạn này, những rối loạn hành vi trước đó vẫn kéo dài nên đã tạo ra chứng hoang tưởng và xuất hiện ảo giác (khoảng 25%), làm cho người bệnh mất dần khả năng nhận thức.

Ở vào giai đoạn nặng, người bệnh sẽ hoàn toàn bị mất trí nhớ, mất khả năng vận động và những phản xạ khác như không nuốt thức ăn được, không đi đứng vận động được, phát sinh các biến chứng: mất nước, kém dinh dưỡng, viêm phổi hít, loét da... Cuối cùng, họ sẽ tử vong vì những bệnh nhiễm trùng.

Các BS đã có lời khuyên: Nên kiểm soát hành vi, cảm xúc của mình để có thể phát hiện sớm bệnh SSTT. Bệnh có thể chữa khỏi sau một thời gian sử dụng các loại thuốc, như: thuốc ức chế men cholinesterase, thuốc chống oxy hóa, thuốc hỗ trợ thần kinh, nhóm thuốc statins và một số thuốc hỗ trợ khác. Tuy nhiên, bệnh đòi hỏi phải chữa trị trong một thời gian dài, người bệnh (và thân nhân người bệnh) phải kiên nhẫn tuân thủ các phương pháp luyện tập giúp ổn định và phục hồi chức năng trí nhớ mà bác sĩ hướng dẫn.

Theo PNTP